સહાનભૂતી ની નૌટંકી

Shadow plays

દેશ અને સમાજ એક જ હોય? હરગિજ નહીં! સમાજ એટલે એકી સંસ્કાર નું પાલન કરતી માનવ મંડળી. પણ દેશ એટલે એક ભૂમિ-વિસ્તાર માં વ્યાપક થયેલી સત્તા. જૂના જમાના માં દેશ જેવો શબ્દ ઓછો વપરાતો, અને રાજ્ય વધારે, પણ દરેક રાજ્યમાં એક થી વધારે સમાજ રહેતા.

રાજધર્મ તો ક્યારનો એળે ગયો, અને લોકતંત્ર ની બોલબાલા વધી. એવી સ્થિતિ અને માન્યતા વધી કે રાજા પ્રજાનું હીત જોતાં નથી, અને પ્રજાએ જ સત્તા ગ્રહણ કરી, પોતાનું ભવિષ્ય સંભાળવું. થયું શું એ તો આપણે બધા જોઈ જ રહ્યા છીએ. સૌ પ્રથમ તો નેતા બનવાનું એ એક વ્યવસાયી ધ્યેય બની ગયું. અને બધા વ્યવસાય ની માફક નેતા બની રહેવું એ જ મુખ્ય ધ્યેય બની ગયું. સમાજ તો પરંપરાગત રીતે ચાલ્યા કર્યો, પણ દેશ ની વ્યાખ્યા ઘણી બદલાઈ ગયી. ભૂમિ વિસ્તાર તો રહ્યો, પણ એ ભૂમિ વિસ્તાર માં સત્તાવાર શાસન કરતી ટુકડી – જેને સરકાર કહેવા માં આવી – એજ દેશની વાખ્યા બની ગઈ. જેમ જૂના વખતમાં એક રાજા બીજા રાજા સાથે સંધિ કે ભાગીદારી કરી ત્રીજા રાજા કે રાજ્ય ને હડપ કરી જાય એમ આજે પણ દેશો – અર્થાત એ દેશો ની સરકારો – આવી જ સંધિ કરતી હોય! પ્રશ્ન ઊઠે કે સરકારો નહીં તો સંધિ કોણ કરે?. ખરો પ્રશ્ન એ નથી કે કોણ કરે? , પ્રશ્ન એ છે કે એ સંધિ કોના ફાયદા માટે થઈ? અને મોટે ભાગે ઉત્તર એક જ છે – સરકારો ના ફાયદા માટે! દેશને ફાયદો થાય તો ખરો, અને એને લીધે સમાજ ને પણ થાય. પણ જ્યારે   સમાજને - અર્થાત પ્રજાને - કોઈ પણ સંધિ ને લીધે અત્યંત હાનિ પહોંચતી હોય, ત્યારે સંધિ ના બાકી દેશો અને એની સરકારો  “સંધિ દેશ / સરકાર સાથે છે” અને અમે એ દેશના આંતરિક મામલામાં દાખલ ના મારી શકીએ, એ વાત ને માન આપવા જેવી છે? સરકાર અને દેશ સમાજ વિના કંઈ અસ્તિત્વ ધરાવી શકે? સરકાર સંધિ માં ભાગ લે તે સરકારી ટુકડી તરીકે ભાગ લે છે? કે પ્રજા અને સમાજ ના પ્રતિનિધિ તરીકે? તો બીજી સરકારે એ પ્રતિનિધિત્વ ને ધ્યાન આપવું ના જોઈએ? કે સરકાર પ્રજા નું હિત જોતી નથી તો શું એ પ્રતિનિધિત્વ તૂટ્યું નહીં?

આંતરરાષ્ટ્રીય સંધિ અને સિધ્ધાંત પ્રમાણે એક દેશે (એની સરકારે) બીજા દેશ ના આંતરિક મામલા માં માથું મારવું નહીં! સુંદર સિધ્ધાંત છે, પણ પળાય છે? મારી દ્રષ્ટિ માં કોઈ દેશ એ સિધ્ધાંત પાળતું નથી. દરેક દેશ સૌ પ્રથમ બહાના તૈયાર કરે, અને બહાના ને આધારે બીજા દેશ સાથે જે વર્તન કરવું હોય તે કરે! અને “જિસકી લાઠી, ઉસકી ભેંસ” અને જે હિંસા, આક્રોશ, વિનાશ, બળજબરી, ક્રૂરતા કરવી હોય તે કરી પછી ચૂનો ચોપડે! અમે કહેલું તે સાચું હતું, અમારી કાર્યવાહી ને લીધે દેશ બચી ગયો વગેરે વગેરે. બિલ્લિ સૌ ચૂહે મારકે હજ કો ચલી! કોઈ દેશો (જેની પાસે લશ્કર બળવાન ના હોય તેવા દેશો) પાડોશી દેશો ને છૂંછી કરે, હેરાન કર્યા કરે, અને જુઠ્ઠું તો જાણે હક્ક હોય તેમ બોલે, કે મે તો કર્યું જ નથી. અને બળવાન દેશો તો સિધ્ધુ લશ્કર મોકલી વિનાશ જ પહોંચાડે, અને સૌથી મોટી લુચ્ચાઈ તો એ, કે એક બીજા નું જોઈ ને શિખે કે કેવા બહાના કાઢવા અને કેવી રીતે જુઠ્ઠું બોલવું. જાણે કોણ વધારે હડહડતું જુઠ્ઠું બોલી શકે છે!

બીજી સંધિ એવી કે તને કઈ તકલીફ આવે તો હું તને જરૂર મદદ કરીશ (પણ તું મારો ચેલો બની ને રહેશે તો!). પણ આ મદદ પીડિત દેશ ને જોઈએ એવી મદદ નહીં, પણ મદદનીશ દેશને ફાવે, તેવી મદદ! જોઈતું હોય પાણી પણ આપે દારુ કારણકે મદદનીશ દેશ માં દારુ નો ભંડોળ ઉભરાય છે! અને આ તો દેશ અને એની સરકાર માંગણી કરે ત્યારે. પણ જો પ્રજા ની હાલત નબળી હોય તો ધન, દવા, ધાન, વસ્ત્ર વગેરે પહોંચાડશે. પણ એજ પ્રજા નું રક્ષણ કરવાનું હશે તો? શબ્દો સિવાય વધુ કઈ મળે નહીં.. પૈસા વસ્ત્રો અને હથિયાર મળે પણ એક ચલિયું આવે નહીં! તારે માટે મારા માણસો ને મરવા મોકલું? અસંભવ! આવું કરું તો મને પાછો ચૂંટણી માં જીતાડે નહીં, મારી પ્રજા.

મારી આંતરડી કકળી, તે બ્રહ્મદેશ (બર્મા) ની પ્રજા માટે. એક જમાનામાં ગુજરાતી પ્રજા જેમ પૂર્વ આફ્રિકા ગઈ – ધંધા માટે - એમ બ્રહ્મદેશ પણ ગઈ. અર્થાત, એટલી સમૃદ્ધિ હતી. ત્યાર પછી નો ઇતિહાસ ગાંડા હાથી જેવો છે, હાલમાં જ સત્તા નો દારુ પી ને, લશ્કરી સેનાપતિ ઓ એ ગણતંત્ર અને ચૂંટણી ના પરિણામ ની સંપૂર્ણ હિંસા કરી, અને પ્રજા એ વિરોધ કર્યો તો એ હિંસામાં પ્રજા ને પણ ભીંસી. ગણતંત્ર ના નેતાને પકડી પકડી ને પૂરી દીધા – કારાવાસ માં! હવે આ પીડિત પ્રજાએ બીજા દેશો ને આજીજી કરી કે, અમને બચાવો! લશ્કરી સરકાર પોતાની પ્રજા ને જ તોબા પોકરાવતું હતું. પ્રજા પાસે શબ્દો અને સરઘસ સિવાય કાંઇજ ન હતું. તો કેટલા દેશો એમને બચાવવા આવ્યા? મોટી મોટી વાતો કરી, ભાષણ ઠોકયા, ઉપદેશ આપ્યો, “અમે તમારી સાથે છીએ” એવી ‘અડધ્ધર’ ઘોષણા કરી, પણ એક ચલિયું ફરક્યું નહીં – હાથમાં હથિયાર લઈને – લશ્કરી હત્યારા નો સામનો કરવા. શબ્દો નો ધોધ, અને છાબડીમાં પાણી મોકલ્યું. બાકી ઠન ઠન ગોપાલ! મ્યાનમાર – બ્રહ્મદેશ નું નવું પૌરાણિક નામ – આસિયાન ગઠન નું સભ્ય છે, અને આ ગઠન માં એક મૂળ સિદ્ધાંત છે કે બીજા રાજ્યો ના આંતરિક મામલામાં બીજા સભ્યો એ દાખલ કરવી નહીં! પ્રજા મારે તો મરે, પણ હું સિદ્ધાંતો ના શુભ્રવસ્ત્ર માં શોભતો રહીશ અને ભાષણ ઠોકયા કરીશ, કે મારા મારી મત કરો! આ છે સરકારો ની સંધિ, અને ભાડ માં જાય પ્રજા!

૧૯૯૦ ની સાલ માં, ઈરાકે કુવૈત પર હુમલો કર્યો. કારણ બતાવ્યુ કે બંને દેશો ની ભૂમિ ની નીચે, તેલ નું જંગી તળાવ છે, અને કુવૈત સાથે સંધિ છે કે દરેક દેશ એ તળાવ  માં થી કેટલું તેલ ચૂસી શકે, અને કુવૈત એ સંધિ માં લખ્યું છે એના કરતાં ઘણું વધારે તેલ ચૂસી રહ્યું હતું! મે સાંભળ્યા પ્રમાણે આ વાત સાચી હતી. પણ કૂવૈતી તેલ અમેરિકા અને પશ્ચિમ દેશો ને જતું હતું, અને અમેરિકા ની પેઢીઓ એ તેલ ઇ શુદ્ધિ અને વેચાણ માં થી અબજો ડોલર બનાવતા હતા. ત્વરિત ૧૯૯૧ માં અમેરિકા અને ઈતર સંગઠિત દેસો નું  લશ્કર પહોંચ્યું કુવૈત, અને ઈરાકી લશ્કર નો વિનાશ કરી ભગાડી દીધા. પણ ખાર એવો રાખ્યો કે તેલ ના ધંધા પર આક્રમણ કરે એને માત તો કરવો જ રહો! ૧૨ વર્ષે જુઠ્ઠું તૈયાર થયું, અને અમેરિકા એ ઘોષણા કરી કે ઈરાક પાસે ઝેરીલા હથિયારો છે, અને વિશ્વવ્યાપી સંધિ પ્રમાણે એવા હથિયારો નિષિદ્ધ છે. (પોતે વિયેટ નામ માં agent orange અને napalm હજારો ની સંખ્યામાં વાપરેલાં એ તો દુનિયા એ ભૂલી જવાનું!) આ બહાને બધા ગોરા (રૂસી મિત્રો સિવાય) દેશના ગઠિયા ઓ ઊભા કર્યા – જાણે વિશ્વ સ્તરનું લશ્કર તૈયાર થયું ઈરાક ને સજા કરવા – અને થોડા જ દિવસો માં આખો ઈરાક દેશ જમીનદસ્ત! કઈ ઝેરીલા હથિયારો  મળ્યા નહીં, અને બીજા દેશો એ થોડી કટ કટ કરી ને છોડી દીધું! અમેરિકા સાથે કોણ ભીડે? ઈરાક બરબાદ થઈ ગયો, અમેરિકી ગઠ બંધન (ભારત ના રાજકીય ગઠબંધન ની માફક!) તૂટ્યું, એક પછી એક દેશો એ પોતાના માણસો પાછા ખેંચ્યા, અને છેવટે અમેરિકી લશ્કર પણ ઘેર ગયું! બરબાદી, વિનાશ, હિંસા, અને નેતા હીન ભૂમિ છોડી ને. અબજો ના હથિયારો પેલા ISIS રાક્ષસો ને હાથ લાગ્યા, અને એ લોકો એ ક્ષેત્ર માં હિંસા અને વિનાશ નો પ્રલય ફેલાવ્યો! કોઈ બોલ્યું? અમેરિકા ને?

આ જોઈ થોડા વર્ષો પછી રૂસી નેતા પુતીન ને થયું કે હું એ આવું કરું, તો કોઈ કઈ કરશે નહીં – થોડા બડબડાટ સિવાય! આખું ક્રિમિયા હડપ કરી ગયો. જૂઠું શું બોલ્યો? “ક્રિમિયા તો મારુ જ હતું!" આ સફળતા થી વધારે શૂર છૂટયું, અને મહિના પહેલાં યુક્રેન પર હમલો કર્યો, “અમારા રૂસી માણસોને બચાવવાના છે, યુક્રેન ની ક્રૂર સરકાર થી, અને યુક્રેન તરફ થી રુસ દેશ ને અગાધ ભય છે, જેને નાબૂદ કરવો રહ્યો. બંને સાવ અધ્ધર વાતો, અને યુક્રેન ની પ્રજા પર લશ્કરી કોપ! ઇરાક ની માફક દેશ, પ્રજા, સમાજ, ધન સંપત્તિ, ઘર બાર બધુ નષ્ટ થવા માંડ્યુ છે. જુઠ્ઠાણા નો ધોધ હજુ બંધ નથી થયો! અમે કંઈ કર્યું જ નથી. આ બધુ અમેરિકા વાળા જુઠ્ઠું બોલે છે. હું તો મારા સમાજ ની પ્રજા ને બચાવું છું, વગેરે.

યુક્રેન નો પ્રમુખ, ગંજી પહેરી ને દરેક દેશ ના નેતા ઓ ને ખૂબ આજીજી કરે છે કે મને શસ્ત્રો આપો, મારા દેશ ને બચાવો, રૂસી વિમાનો ને નાબૂદ કરો યુક્રેન ના આકાશ માં થી. પાડોશી દેશો એ પ્રજા ને આશરો ખૂબ આપ્યો, પણ લશ્કરી સહાય? ના ભાઈ, રુસ સાથે અમારે દુશ્મની નથી વહોરવી. થોડે દૂર, યુરોપ ના દેશો અને અમેરિકા એ પૈસા ધાન, દવા અને હથિયાર આપ્યા, પણ માણસ એક્કેય નહીં. અમે આર્થિક પ્રવૃત્તિ ઓ પર ઘણા પ્રતિબંધ લગાવ્યા છે, જેથી રુસ ના આ યુદ્ધ માટે ધન નહીં મળે! એજ દેશો, હજુ પણ રૂસી તેલ અને ગેસ તો ખરીદે છે! દુનિયા ના ઈતર દેશો પોતાનો સ્વાર્થ તાકી ને ચૂપ બેઠા છે – શરમ થી કહેવું પડે છે કે ભારત એમાં નો એક છે – અને બે શરમ વ્યક્તિ ઓ  વિડિયો બનાવે છે કે યુક્રેને ભૂતકાળમાં ભારત વિરુદ્ધ  મત આપેલા એટલે એ પ્રજા મરે તો મરે, મારે શું? – ધ્યાન રાખજો આ રૂસી કરતૂત માં થી ભારત ના પાડોશી ઓ પણ શિખામણ લઈ શકશે, અને કોઈ દેશ ભારત ની મદદે શબ્દો ના વરસાદ સિવાય કઈ નહીં કરે!

આ બનાવો માં થી સાર શું કાઢવો?

૧. બળવાન દેશો કઈ પણ કરી શકે છે, અને જુઠ્ઠું બોલવા નો શોક કોઈ ને નથી! ઊલટાનું, જુઠ્ઠું બોલવાની આવડત ને માન અપાય છે. એક બીજા જૂઠઠા ઓ નું અનુકરણ કરાય છે.

૨. દેશો ને બીજા દેશો ની પ્રજા ની કઈ પડી નથી હોતી, ફક્ત પોતાનો સ્વાર્થ જ દેખાય છે. દેશો ની દોસ્તી એટલે “તું જા, હું આવું છું!”.

૩. દરેક પ્રજા અને સમાજે પોતાનું સંરક્ષણ પોતે જ કરવાનું, બીજું કોઈ તમારે માટે મારવા આવશે નહીં!

Are a nation and the societies living therein synonymous? Most certainly not! A society is a group of  humans adhering to a specific cultural practice. But a nation is a plot of land  administered by a group of  people called a government.  In times of yore, the word ‘nation’ was not in common use, where as the word ‘state’ was common parlance. The difference was that each state had a plot of land, governed by a king, who theoretically owned that land.

The concept of duties of a monarch have disappeared a while ago, to be replaced by the more popular idea of democracies. The logic was that kings were abandoning the idea of welfare of their subjects and thus it was thought that if people decided on “their own future”, they would be better off. However, we are all aware of how democracies are progressing in the hands of leaders who have converted a responsibility into a vocation. All societies are continuing in their own format of being bound by a common cultural tradition and practice, but the concept of nation has changed dramatically. While that plot of land called a “country” has remained, the group of people governing all present therein, have changed the very notion of “nation”. The concept of the societies or populace who selected a team to govern, quickly becomes alienated from that team, and the word "nation" has become synonymous with the land and the government there upon! There exist international agreements and treaties multilaterally between all nations, and bilateral treaties. Unfortunately, these so called ”binding” agreements are between governments, for the governments, and populace be damned! If a government - presumably a representative of the populace - behaves in a way contrary to the well being of this populace, these agreements could not care less!! They are only “nation”, and hence “governments” focussed! If a participating government violates this mandate of societal welfare, it is just too bad! The agreement still holds to the benefit of the government and nation!

Non-interference in the “internal” affairs of a nation – by other nations – is a great principle, but hardly ever followed! It is only necessary to appear compliant, actual compliance is not even verified. All nations who wish to diddle other nations, first cook up a story that would justify such activity. The larger the lie, the better it is, and thus more successful at maintaining the pretence of either compliance to treaties, or being a helpful do gooder! So, lying is valued art amongst nations, as is the spin of facts and effects afterwards. And the most important attribute  of nations who do what ever they feel like, is military strength. The most significant learning from such behaviour is that it can be done as often as you want, since so many others have done so successfully. Lie – act – spin. Death, destruction, ruination, misery, poverty, pestilence as consequences are immaterial! Greater good is of and for governments, not people. The other nations will talk up a storm, with “stay peaceful” messages more abundant than flies, threats of “sanctions” – which are effective mainly on militarily weaker nations, offers of humanitarian aid (which is alleviation after the fact: let the damage be done, and then we will provide the means to reduce the pain!) At best, or worst, we will send you arms and ammunition (which you may have to pay for subsequently) but you must die by your self! My people will  not die defending or protecting your populace!!

A perfect example of do nothing to comply with “non-interference” agreements (or convention) is what is happening in Myanmar a.k.a. Burma. It used to be a fairly well off country. But, their post independence history is like the rampage of a drunk elephant. Recently, they had an election, but immediately on results being announced, the army knocked off the election results, imprisoned the elected politicians, and started killing the very populace that an army should have been protecting. The populace took to the streets – as they had done a few times in their post independence history – free of violence but very loud, and rather smart in avoiding the inevitable violence from the police and army. Both escalated, and the killings, arrests, disappearances increased, and the elected representatives appealed via every available communication facility for help from “the international community”. All they got was a flood of words, and tut tuts to the army generals, and “stay peaceful, talk, negotiate, blah blah blah”. Not a single action that would debilitate the killer generals killing and destroying their own people! No surprises there. Non-interference in that nation’s internal affairs! So no need to worry about the nation’s populace, only the nation’s current masters mattered – not even the elected government! As usual, humanitarian aid was sent after the humans were rendered aid able!! Myanmar is a member of ASEAN, but was a single pellet aimed at the generals? Sanctions galore, but not a single person with even a baton to fight for the massacrable protesters.

Kuwait – as I heard it – was drawing more oil from the common underground oil lake they shared with Iraq as per an agreement between the two neighbours. in Agust 1990 Iraq attacked Kuwait to stop this “theft”, and the US and "allies" (allies in protecting the oil business) jumped in with both feet in 1991, without a moment’s hesitation. The oil was coming to them, and the companies processing that oil were partly American owned. Iraq was beaten out of Kuwait, but the lie factory was now in full production. By 2003, Iraq and the villain Sadam had Weapons of Mass Destruction! Chemical / biological / nuclear all unspecified, and only the US “Intelligence Agencies” said so. Off go the western nations – protectors of the free world!! – to war to capture and destroy these WMD’s and keep the world safe! This from a country that used thousands of Agent Orange and Napalm bombs in Vietnam – a war they were to subsequently loose. The soldiers of the free world protectors, found nary a WMD, but the country (physically) and the populace was devastated and destroyed. Job finished, they ushered in what was supposed to be a democracy, and lammed it from Iraq, leaving a huge quantity of weapons and war material, which the ISIS was very happy to acquire, and burn up the region and neighbouring countries for a number of years. The only pressure came from the next election in the US, when that populace demanded their sons and brothers back from a war based on lies! Any other consequence? None that was not self inflicted! Was the world safer? Most certainly not! Did any other nation do anything to the liars? No! The liars claimed credit for ridding the country of a tyrant, even if that country was little more than dust afterwards!

Russia’s Putin was clapping his hands with glee! If the mighty US can get away with this lie-destroy-spin routine, why not Russia! Off went Crimea! Gobbled up in a day or two! (again by Russia!) Did any one do anything other than talk? Sanctions? The universal threat! Yes, but did they have any effect (like they had debilitated Iran – a much militarily weaker nation!)? Not that anyone in Crimea or Ukraine could see. And lesson learnt! Do anything you want as long as a “good” lie was ready to justify your actions. Ukraine is abusing “my people”, and presents a security problem for Russia! And you have what you have in Ukraine!

The t-shirt clad president of Ukraine has been on a beseeching spree with every rich nation he could think of. He got money for the refugee’s – after they became refugees – not to prevent them from becoming refugees. He got lots of talk, “we are with you!!” (really?) and a fair amount of arms and ammunition. But clear the skies over Ukraine… sorry we do not want to fight with Russia directly. We will give you weapons, but you must die for your country, my people will not die for your country! Can you hear Putin cackling with glee? Only the objective of capturing Ukraine matters. Ukrainians dying? Yeah tough luck, talk to your president to surrender, and we will be done! Else die! Do the “international community” care? Sure, ”we are very concerned” blah blah blah! No, will there be many such Ukraine’s? Certainly!