શાસ્ત્રો નો વારસો |
heritage of scriptures |
જુવાનીમાં એવી માન્યતા મગજમાં આવતી કે ભગતવેડા બુઢ્ઢાવેડા નું પ્રતિક છે. મુર્ખ હતો કે અજ્ઞાની હતો? મુર્ખ હોતે તો મારી જાતને માફ કરતે, પણ અજ્ઞાનતાને માફ કેવી રીતે કરવી? વાંધો નહિ, જાગ્યા ત્યાંથી સવાર, અને મારી સવાર નિવૃત થયા પછી પડી. સાથે બુઢ્ઢો પણ થવા માંડ્યો. શાસ્ત્રો નથી વાંચતો પણ શાસ્ત્રો વિષે વાંચવા માંડ્યું છે. આ વાંચન શરુ એવું થયું, કે મારામાં એક ભાવના જાગી કે આપણા શાસ્ત્રો માં ઘણું scientific જ્ઞાન- આજની શૈલી પ્રમાણે સૌ પ્રથમ ગુગલકાકાને પૂછ્યું, અને ઘણી websites, blogs, અને વિકિપીડિયા મળ્યા. બધ્ધું અંગ્રેજીમાં. websites જાત જાતની હિંદુ શૈલી ના પ્રસાર કરવાની સંસ્થાની websites નીકળી, અને લખાણમાં શાસ્ત્રો, કથા, લોકશૈલી, અને પોતાના પ્રચારની ભેળ જ મળી. થોડું જ્ઞાન મળ્યું, પણ ભેજાનું દહીં વધારે થયું, કે સાચ્ચું શું? સાથે સાથે એક ની એક વાત - બીજી એક સ્થિતિ ની જાગૃતિ પણ થઇ. આપણી દેસી લખવાની પધ્ધતિ નવા જગતમાં ઢીલી પડે છે. દેસ માં “વ્યાસ મુની એ કહેલું એટલે સાચુંજ હોય" એ વાત માન્ય છે. મારું ભેજું engineer નું ભેજું છે, અર્થાત logic અને derivation (તર્ક અને તારવણી) વિના હું કોઈ વાત સો ટકા માનવા તૈયાર ના થાઉં. એટલે જેમ રાજા- એટલે મેં નિર્ણય કર્યો કે અહીંજ મારા પ્રશ્નો ને પ્રગટ કરું. જ્ઞાન થાય કે ના થાય! ૧. સૌ પ્રથમ તો વેદ વિષે. વેદ શ્રુતિ કહેવાય. અર્થાત ઘણાજ સિદ્ધ પુરુષ ઋષિઓને વેદનું જ્ઞાન સ્ફૂર્યું, realise થયું, દૈવીત્યના પ્રમાણમાં પ્રકટ થયું. એનું એક મહાન સત્યતો એ, કે આ ઋષિઓના મગજ, અને જ્ઞાન કેટલું વિસ્તરેલું હશે, કે વેદના જ્ઞાનને લાયક પાત્ર થયા! તો એ જ્ઞાન કયું? એ ઋષીઓ કયા શાસ્ત્રો અને સાહિત્ય અને દર્શનો નો સાથ લઇ એવું બળવાન મગજ કેળવ્યું, કે વેદના જ્ઞાન ની સ્ફૂરણા થઇ, પ્રેરણા જન્મી? અર્થાત, વેદ કંઈ કોરા કાગજ્માંથી ઉત્ત્પનન તો ન જ થયો હોય ને! તો વેદ પહેલાં કયા ગ્રંથો કે શાસ્ત્રો કે જ્ઞાન સંહિતા હતાં? ૨. પાછું વેદ માટે એવું કહેવાય, કે એમાં સંગ્રહ કરેલા મંત્રો મોટે ભાગે યજ્ઞ કરવાની બાબત ના જ છે! દરેક વેદ ના ૪ ભાગ કહેવાય. પહેલો ભાગ મંત્રો નો સંગ્રહ, બીજો એ મંત્રો, યજ્ઞ કરતી વખતે કેવી રીતે અને કયા અનુક્રમમાં ઉદ્ગાર કરાય તેનું વિશેષ વર્ણન છે. ત્રીજામાં આગલા બે ભાગમાં શું કહેવાયેલું છે એના પર વિચાર વિમર્શ કરવો (જંગલમાં જઈને - હવે પ્રશ્નો છોડી, (કારણકે એ બહુ લાંબુ લીસ્ટ છે) મને અમૂક સ્થિતિ ની દાઝ લાગે છે તેની વાત કરું. દેસી વિદ્વાનો કહે કે વેદ અને એવા બીજા શાસ્ત્રો હજારો વર્ષ પહેલાં નિર્માણ થયા, (૯૨૦૦ વર્ષ નો ઉલ્લેખ ઘણી વાર વાંચ્યો) અને પશ્ચિમી લેખકો આ ગ્રંથો ની ઉમર માંથી ૩ ૪ હજાર વર્ષ ઉડાવી ને જ લખાણ હલાવે છે. રંજ એનો છે કે આપણા દેસી વિદ્વાનો આપાણા શાસ્ત્રોની જનમપટ્ટી ની:સંદેહ રૂપે કેમ પુરવાર નથી કરતાં? વિકિપીડિયા વાંચો, મોટે ભાગે વિલાયતી લેખકોએજ આપણા શાસ્ત્રો વિષે લખ્યું છે, (વિકિપીડીયામાં વાંચતા હોઈએ તે લેખ ની “history” વાંચજો!) અને દેસી ઈતિહાસકારો જવલ્લેજ દેખાય છે, અને દેખાય ત્યારે reference માં વિલાયતી લેખો અને પુસ્તકો નો ઉલ્લેખ કરે. અને કોઈ માય- છેલ્લી દાઝ એ, કે આપણો સમાજ આપણા શાસ્ત્રો, આપણા ઈતિહાસ ના એવા અજ્ઞાત છે કે શરમ આવે છે. અને આવી બેદરકારીમાં વિલાયતીઓ એમનો લખેલો આપણો ઈતિહાસ જ સાચો ઠરાવે, એમાં નવાઈ શું. (મારી પત્ની એ મને આવું નિરપવાદ કથન કરવા માટે ટોક્યો, કે આપણા દેશમાં આ “alternate” ઈતિહાસ સામે ઝુંબેશ ઉપાડ્યો છે તે તું કેમ ઓળખતો નથી? અજ્ઞાનતા મારી છે, એ હું કબુલ કરું છું, પણ મારો મુદ્દો એમ છે કે આવા વિચારો અને સ્થિતિ સુધારવાના કાર્યોની જાણ જેટલી પ્રસરવી જોઈએ એટલી હજુ પ્રસરી નથી, કે વિશ્વમાં વધારે ને વધારે વિદ્વાનો આ alternate ઇતિહાસને કસોટી પર ઉતારે , દેસી લખેલા ઇતિહાસની સામે.) ઉલ્લુ તો આપણેજ છિએ! દાખલો આપું. સંસ્કૃત- મારા નિરપવાદ ને અપવાદ માં બદલું. ભારત માં હજુ પણ શાસ્ત્રોનું, વેદનું કથન અને પાઠ શીખવાય છે, ભારતીય ભાષાઓમાં શાસ્ત્રો પર વિવેચન લખાય છે, અને પુસ્તાકોનનું પ્રકાશન પણ થાય છે. મારી દાઝ એ છે કે આવી ક્રિયાઓ નું અને આવા વિચારોનું જ્ઞાન વિસ્તરતું નથી, - |
I associated pursuit of scriptural books as a sign of receding energies and retirement. Was I stupid (and arrogant) or just plain ignorant? I hope I was stupid and arrogant, because then I can possibly forgive the trespass. Ignorance would have been unforgiveable! As Scarlett said so eloquently, “..After all, tomorrow is another day!...”, and my new day arrived the day after retirement took hold. I have always suspected that our scriptural heritage includes a large quantum of knowledge about the more mundane scientific and technical matters of life. Our Rishi’s were phenomenally intelligent and committed souls, whose powers of observation and analyses were out of this world! So, on retirement, I made an ambitious plan of extracting at least some of this knowledge, and sharing it with the next generation of Desi’s, so that they may use it, and publicise it. The starting point had to be the re- As is de rigueur in today’s world, I Googled (yuk! I hate creating verbs out of proper nouns!) Indian / Hindu / Sanatan scriptures, and got a lot of hits on blogs, websites, and of course the other font of all knowledge – Wikipedia. The contents were such a mix of scholarly information, pretend scholarly material (I mean, I have an engineer's brain, and scholarly writing means logic and derivation!), myths, legends, and a huge quantum of private agenda’s and messages and so forth. Confusion reigned, even as I struggled with sorting out real information from “alternate” facts. I subscribe to the belief that a number of western writers (many were churchmen, laymen, or employees of the British Raj along with some academic scholars) have pushed a few agenda’s of their patrons or sponsors. As conquerors, there have been publicly expressed commands to belittle the culture and inheritance of the conquered, and to imply that originality – in terms of when or where a piece of revered literature or scripture was composed – may have been soiled by plagiarising from other “older” sources. The Aryan invasion theory is a perfect example of obfuscating history when conveyed in “scholarly” language. The flip side is that Indian writers – in Indian languages – have not been successful in both, writing logically (and therefore credibly) and reaching out to a large audience. In a lot of the contents that I have read on the internet, there is either a great amount of “so and so said this... and the other so and so said this...”, circular referencing (to indicate scholarly pursuit) or a straight forward “it is so, because I (or occasionally, some imputed authority) said so!”. The language of the internet also plays its part, since a large number of the searches I made, were in English, and the search returned websites with content in English as well. Indian authors who were themselves educated in English, or write in English, do have a tendency to tow the western line of thought, because acceptance in the west is often the source of merit that an author may be seeking. Authors, scholars who write in Indian languages are just not visible, except when listed in English contents. This situation has only raised a larger number of questions in my head. So, I thought it best, to raise at least a few of these right here, in my dual language blog! 1. The Ved’s (I can not comply with the writing of Indian words with a trailing “a”. If I wrote it as “Veda”, and a person unfamiliar with Indian language phonetics, pronounced it with a hard “d” - 2. My second question (for today only, because my list is rather long!!) is about the commonly found description of what constitutes the Ved’s. The accepted form is that the ved’s have 4 constituents (not the 4 divisions of Ved). The first is the Samhitā (collection) of mantr or incantations, to be used during a “yagn”. The second “book”, the Brahmañ gives the contexts and sequence of recitation of these mantra’s during the “yagn”, the third Arañyak, describes lines of analyses and contemplation that one may embark on in solitude about the mantr and their contexts in yagn. The final fourth, is Upanishad that contains the mother lode of spiritual, academic, philosophical temporal and scientific knowledge “based on the contents of the previous three”. As last reported (!) there were 1080 Upanishad’s, and only about 100+ are traceable today. My question is this. If a collection of Mantr can cascade down into the gigantic volume of the Upanishads, and the mantr were only about yagn’s – really? I think there is a lot more to the word yagn, because I can not imagine that the highly evolved minds that composed not only the Ved’s, but also the intricate and failsafe system of oral transmission of these thousands of verse, would focus on a single activity, basically confined to the rich, the ruling class, and the brahman priests who sat around a square pit of fire, and poured ghee while reciting various incantations. There were just not enough rich people around to be sponsors of these yagn’s, nor would they have plenty of spare time to keep on participating in yagn after yagn. Hence, “Yagn” has to mean a lot more than the combination of fire, priests, hosts, incantations. It has to be related to the activities of the entire populace, and imply a process, rather than an event, and the incantations a focus mechanism at each such activity! Just as the Bhagavat Geetā has zillions of volumes written with literal meaning, spiritual or ecumenical messaging and detailed explanation of this message attached to each verse in all 18 chapters, there is nothing that I could see for the Ved’s and the mantr’s there in. This is likely to be just sheer ignorance on my part, but that is what I would like to see. There are few pet peeves that I nurture. Goes back to a point I made earlier. I certainly want Indian scholars to date our scriptures accurately – using a transformation of the astronomical date stamping that the sages of yore used when writing or composing the scriptures, to Gregorian dates computed backwards, and settle the issue of age of our scriptures equivocally! These date stamps were in terms of planets and stars and zodiacs and their juxtapositions in the skies, phenomena that just do not occur twice – not in human memory, anyway! The second peeve is about considering western authors writing on Indian history, language and scriptures as the final or master authority, in preference over Indian authors. (I got scolded by my wife for being so categorical on this statement. Why am I not recognising the mass of efforts ongoing in India to recognise this problem, and create the correct history etc? I concede her point, and confess that the ignorance is mine. My issue is not with existence of such efforts, but sufficient quantity and volume, such that it has wide public knowledge and acceptance in both the Indian society, as well as amongst scholars the world over.) Let me give you a small example. A Sanskrit- This is not just a parochial bias – but a wish that Indian authors achieve the kind of super scholarship that puts them on top of the authoritative writing scale. Way back when kings ruled, and hosted scholars and knaves, India had a tradition of debates. Scholars were free to arrive at a court and challenge a reigning “expert” on a contextual subject. Alternately, the king invited – mostly an open invitation – scholars to come and debate on a specific domain or topic. Scholars had to “prove” their point, and only fellow scholars had the right to accept or reject. In modern terms, it was a live peer review system! I wish – and hope – that Indian authors re- I must temper my peeves with a confession that there are many efforts ongoing in India, to correct the “alternate” facts propagated by vested interests in the past, and successfully too. Shastr's and Ved’s and Upanishad's are still chanted in the correct metres (chhand), and the oral tradition of transmission is continuing. My only issue is that knowledge and awareness of these activities is not widespread enough to make the contents universally accepted both in the Indian society and across the world. |