|
ગેંડો જોવા ગ્યાંતા - |
Went to see the Rhino 1/3 |
|
હિમાલય તો ખેડયું - ક્યાં જઈએ એ વિસ્મય ને ઉકેલતા સમય વીતી ગયો, અને આખરે ઑગ્સ્ટ મહિનામાં મારી ધીરજ (જે આમ પણ નજીવીજ હોય) ખૂટી, અને ૨- અંજુ અને હું ૯મી એ નીકળી કલકત્તા અને બીજે દિવસે સવારની flightમાં ગૌહાટી, અને ગીતા- બ્રહ્મપૂત્રા અમારી હોટલ ની પાછળ ચાહ નો બગીચો હતો. આમ ચાહ ના છોડ તો બહુ જોયા છે, પણ પહેલી વાર ચાહ ના ફૂલ અને ફળ જોવા મળ્યા. વહેલી સવારના નીકળ્યા સિધ્ધા ગૌહાટી airport જવા, પણ ગૌહાટી માં પહોંચી ને traffic એટલો નડ્યો કે check- ભૂવેનેશ્વર થી પાસે ત્રણ ટેકરી ફરવા જેવી છે. બે સામ સામે છે - બીજે દિવસે અમે કોણાર્ક ના સૂર્યમંદિર બીજે દિવસે સવારે ચિલિકા સરોવર ના દક્ષિણ કિનારે આવેલું રંભા જવા નીકળ્યા. પણ પહેલાં જગન્નાથ પુરીમાં કૃષ્ણ- રંભા પોહંચતા સાંજ પડી, પણ જગ્યા જોઈ મન ખુશ થઈ ગયું. બરાબર સરોવરના કિનારેજ રહેઠાણ છે, અને અમે ચારેવ સામાન મૂકી તરતજ સરોવર કિનારે હોડી લાંગરે ત્યાં ગયા, અને સૂર્યાસ્ત માણ્યો. ક્રમશ:. વધુ બીજા ભાગ માં. |
I have trampled many a grassy patch in the Himalayas since I was 5, with my parents, but had not ventured east of Sikkim for some reason or the other – one of my dad’s regrets! We lived in Calcutta (as it was known then) in 1959, and did Darjeeling twice, but no Assam or any of the 7 sisters – of course there were only 3 NEFA states in 1959! But ignorance of what lay in the eastern Himalayas was no real excuse – only a fact of our lives. 2019 started with grandiose plans of visiting Alaska, but morphed into a India wildlife and architecture trip by the time second half pf the year started. Kaziranga was fairly obvious; added to that were my 1959 memories of Orissa and Khajuraho; throw in a tiger place and we were done! Dhananjay & Geeta said we are coming, doesn’t matter where you go in India, and thus we were 4. A click or two before buying tickets we had an invite (Anju had the invite – i did not fully qualify) from RIMYI to attend a senior Iyengar yoga teacher’s conclave for 7 days at Pune from the 7th of Dec onwards. Tickets re- Anju and I were to reach Kolkata (as it is now known!) on November 9th night, catch the morning flight to Guwahati and rendezvous with Dhananjay and Geeta flying in directly from Bombay (as it will always be known). Hanuman’s dad had other ideas, and had a bit of a blow towards Bengal shutting down Kolkata airport for the night of 9th! Fortunately, Anju prayed to Vayu – I assume – and SIA took us to Kolkata and our Guwahati flight in good time, and there we were with Dhananjay and Geeta waving to us vigorously! Into the waiting SUV with our 3 large 1 small bags, packs of “nasta”, and 2 camera bags off to Kohara on the edge of the central zone of the Kaziranga Reserve! It got pretty dark rather early (by Bombay standards) and we reached in spite of the stream of trucks charging down the highway with their headlights on high beam. Dhanshree resort was a welcoming oasis with all safari’s and dinner organised! 6:30 a.m. next morning, and off we went for our first elephant safari at the Western Zone. There was a compact Amazonian One memorable vision that will stay with us is the sight of the mighty Brahmaputra. It is called a “nad” as different from the feminine “nadi” for other rivers, simply to indicate the vastness of the river. We were standing on the southern bank (which is also the border of the Kaziranga Reserve) and could not see the opposite bank! Our guide told us that in a normal monsoon – this year’s monsoon was excepta kazir 025ionally generous – the water level would have risen another 30 feet or so, drowning out any thing upto 60% of Kaziranga, driving the animals to various islands in the forest. There was a tea garden in our hotel’s back yard, and while I have seen many a tea plantations, and tea bushes, this was the first time that I saw flowers and even berries of the tea bush (left in place to help grow more bushes!). An early departure saw us heading for the Guwahati airport for our flight to Bhubaneshwar, but traffic inside city limits was so bad, we just managed to make the check- Next day saw us in Pipli village famous for it's applique work. Dhananjay has an associate there, and we visited with him on our way to Konark Sun temple. Yatrinivas at Konark was nice, and the staff friendly and welcoming. A 10 minute walk to the temple, although we had the car for the Odisha leg of our trip. We rushed to the temple A quick visit to the Jagannath temple left me furious at the preists inside the temple doing only brisk business with various prasad items. The idols were deep inside the cavernous temple, and while lighting was sufficient, they were quite far, and a curtain used while offering the "bhog" had not been raised properly, so we could see only Krishna and Balabhadra, but little of Subhadra. I shall never ever go to Jagannath temple (or any of the business- Chilika and Rambha at the southern end of the lake was a soothing sight. The panthnivas is right on the lake shore, and the calm lake was simply lovely. More in part 2/3. |
કાઝીરંગા વિસ્તરેલો પ્રદેશ છે, અને કોહારા એ વિસ્તારનું મુખ્ય ગામ છે. ધનશ્રી નામ નું resort, અને એમાં અમારી બે મઢૂલીઓ. ટ્રીપ સારી રીતે શરૂ થઈ એની મોજ માણી બીજા દિવસ ની તૈયારી કરી. સવારે ૬)) વાગે નીકળ્યા. (આંકડા દેશી રીતે લખ્યા છે, વાંચતાં આવડ્યું? સાડા છ!). હાથી પર સવાર થઈ ગેંડો જોવા જવાનું હતું. વનપ્રદેશને સારી રીતે સાચવવા માટે જંગલાત ખાતા ના forest rangers ઝાંપા પર ચોકી કરતાં હતા. પ્લાસ્ટિક ની બાટલીઓ, નાસ્તાના પડિકા કઢાવ્યા, અને બાજુ પર એક ટોપલીમાં રાખ્યા, કે પાછા આવો ત્યારે લઈ જજો. મોબાઈલ ફોન પણ કઢાવ્યા. આ ટુકડી ની commander એક કડક મા દુર્ગા જેવી કુમારી હતી. ના હસે કે ના કોઈને ભાવ આપે. બધ્ધા સાથે strict, અને એના સ્ટાફ પર કડક નજર રાખે. અંજુને ખૂબ આનંદ થયો એ જોઈને. હાથી પર બેઠા. બે જણા ઉત્તર મોઢું કરીને અને બે દક્ષિણ તરફ. બે કલ્લાક ફર્યા, ગેંડા જોયા, માં અને વાછરડા ને સાથે ફરતા જોયા. આશરે ૧૨ – ૧૫ હાથી હતા. નાના હાથી પર બે જણા. મેં અમારા માહુત ને બધ્ધા કરતાં જરા જંગલ ના બીજા રસ્તે થી લેવા વિનંતી કરી. જેવો આડો રસ્તો લીધો કે હાથી એ કૈક મોટો અવાજ કર્યો, અને જેમ જેમ બીજા હાથી જતાં હતા એ રસ્તા થી દૂર જવા માંડ્યા કે જાણે બૂમ પાડતો હોય એવો સાદ પાડ્યો, અને પછી તો અટકીજ ગયો. એની મેત્તે -
નદી નથી કહેવાતી, પણ નદ કહેવાય કારણકે એનો વિસ્તાર, પ્રવાહ, અને પ્રભાવ એવો મોટો છે કે નદી શબ્દ નું કદ નાનું પડે છે. એક સફારી માં બ્રહ્મપુત્રા ના કિનારા પર પહોંચ્યા. ત્યાં જંગલ ખાતા ની ચોકી હતી, પહેરેદાર ત્યાં રહેતા હતા અને solar panel થી વીજળી લગાડેલી! સામો કિનારો દેખાય નહીં એટલો પહોળો પટ હતો. અમારા guide કહે ચોમાસા વખતે પાણી બીજા ૩૦ ફૂટ ઊંચું આવે! કાઝીરંગા નો લગભગ ૬૦-
આ ફળના બી માં થી નવા છોડ રોપાય. આખા પ્રદેશ ની એક ખૂબી એવી કે આ પાંચે દિવસ માં એક ઉકરડો કે રસ્તા પર ગંદકી ના જોઈ. આટલી ચોખ્ખાઈ ભારત માં કશે જોઈ ના હતી. 
દેવી ના ચોસઠ સ્વરૂપો ની granite ની મૂર્તિઓ છે, અને ગોળાકાર દીવાલમાં જડેલી છે. મંદિર નો બાહર નો ભાગ પણ એવો ગોળાકાર છે. ત્યાં જ એક ઓડિશા ની ખાસિયત પણ જોઈ. ગામ પાસે તળાવડી હોય, અને તળાવમાં વચ્ચે મંદિરનુ ટોચ જેવુ બંધારણ દેખાય -
જવા નીકળ્યા. વચ્ચે પીપળી ગામ આવે. આખ્ખા ગામ માં applique કામ ના કારીગરો રહે અને કપડાં પર આ applique કામ કરી વસ્તુઓ બનાવે. ધનંજય ના એક ઓળખીતા ભાઈ પીપળીના રહેવાસી અને applique કામ ના મોટા વ્હેપારી છે, એમને મળ્યા અને કોણર્ક ભણી નીકળ્યા. કોણર્કની યાત્રિનિવાસ મંદિરની પાસે, અને સુંદર સ્વચ્છ જગ્યા છે, અને ત્યાના કર્તા આવકારી અને હસમુખા છે. મોડી બપોરે અમે સિધ્ધા મંદિરે પહોંચ્યા -
અને બાહરની કોતરકારણી અને શિલ્પકામ તો અદ્ભુત જ છે. અને દરેક મુર્તિ કે આભૂષણ દેખાય તેનું અમુક મહત્વ હોય, અમસ્તા કઈ ઠોકી મારેલું હોય એવી એક પણ વસ્તુ નહીં. મંદિરની બાજુમાં Indian Oil કંપની એ નિરીક્ષણ ભવન રચ્યું છે જેમાં મંદિરનો ઇતિહાસ, અમુક ખાસ મૂર્તિઓનું વર્ણન અને એનો મહિમા રજૂ કર્યા છે. પુરાતત્વ વિભાગ નું પણ સંગ્રહાલય છે -
મંદિરની બાહર વ્યવસ્થા સુંદર છે. ટ્રાફિક બંધ કરેલો છે, પગરખાં, બેગ, મોબાઈલ -
wildlife ranger-
the most wide spaced and curvaceous wild buffalo horns, and a dozen swamp dears later, we had tasted nectar and were baying for more. More jeep and elephant safari’s followed, more rhino’s but no tiger!
We did walkabout the village, and tried out Assamese vegetarian fare – 18 little bowls of various vegetables and lentils with a mound of rice in the centre of a large thaali! The walkabout reinforced our observation during the drive to Kaziranga that Assam was one of the cleanest state in the country. No garbage dumps and no litter on the roads.
Bhubaneshwar is called city of temples – all in the Odisha architecture mould, and all major deities – including Brahma – are present here. Many of them are active temples – like the main one: Lingaraj temple, but the rest are under ASI (archaeological survey of India) care – and very good care it is too. Lingaraja temple is a large campus with a 12-
of the outer cirle lined with granite idols of the 64 avatars of Shakti. Quite a sight! We also noticed a common practice of a temple like structure in the middle of the village pond – clean water, no garbage on the banks, children cavorting in the water. Three hills: Khandegiri, Udaygiri are kind of twins, with the Dhauli smarak a few kilometres away. 
Dhauli is also the name of the river which is said to have run red after the slaughter of the Kalinga army by samrat Ashok, and his subsequent shock and repentance and adoption of Buddhism are all recorded on the Dhauli hill side. The JapaBhub 32nese build a memorial to these episodes on the hilltop, and one encounters the famous Elephant Edicts of Ashok on the slopes. These edicts are a key archaeological presence of the advent of Buddhism from then on.
to take advantage of the evening light for photography, skipped that evening Son e Lumiere – and regretted that decision the next evening – and went to the Konark beach. We were back at the temple the next morning with a erudite guide – Abhas Mohanty, who talked us through not only history but also myths legends and scriptural implications of sculptures and deities who faced specific directions on the temple walls, and why that was so. The real shock was when we learnt that the actual temple (with the idol – the garbhagriha) had collapsed sometime in antiquity before it was rediscovered by a roaming Englishman in mid-
chariots are intact! That evening we went back for the Son e Lumiere only to learn that the show remains closed on Mondays. We went around the ASI museum, and the Indian Oil Interpretation centres who have both done a great job of documenting and presenting the temple and its significance in the history of ancient India.