|
|
|
|
|
|
|
બાળાવસ્થા |
Pre- |
|
|
|
|
જેઠ સુદ અગ્યારસ, જુન મહિના નો પહેલો સોમવાર, અને અમારી ઢીંગલી ચાલી બાળપોથી ભણવા. કાલ સુધીમાં ડોક્ટર કે વકીલ થશે એ ખબર પડી જશે! અને અમેરિકા ચાલી ગઈ તો? કે ચિત્રકાર બની તો? કે contemporary નૃત્યની નાયિકા બની તો? કે એક નિપુણ મા બની તો? કે શિક્ષિકા બની ગામ ગઈ તો? કે નેતા બની લોકસભામાં બેઠી તો? આ બધી કારકિર્દી ઓ માટે જુદું જુદું ભણતર નહિ જોઈએ? એ તો જોયું જશે! પણ મન મગજ અને બુદ્ધિ ના વિકાસ ના તબક્કા પ્રમાણે ભણતર અપાવો, તો જ્યારે જે વિષયમાં રસ પડે કે ઈચ્છા જાગે તેમ ભણતર નું વલણ ફેરવી શકાય, તો કેવું રૂડું થાય? તો આ “બીજા છ" ના તબક્કા માં કેવું, અને શાનું ભણતર અપાવવું જોઈએ? સાથે સાથે કેવી રીતે, એ ભણતર બાળકને મળવું જોઈએ? છેલ્લો પ્રશ્ન પહેલો સંબોધું, તો એકજ મંત્ર નું રટણ કરું કે “જેમ પચે તેમ ખવડાવો". આ છ વર્ષ એટલે બાળપોથી નું એક, અને પ્રાથમિક શાળાના પાંચ. શબ્દોનાં આકાર એટલે અક્ષર, અને આંકડા. બાળકને પોતાના વિચાર કે ઈચ્છા કે ઈજા કે લાગણી કે ગુસ્સો કે પ્રેમ કે આક્રોશ વ્યક્ત કરવાની આવડત, અને વિચાર તથા માહિતી (અર્થાત્ શાસ્ત્રોમાં શબ્દ વપરાયેલો છે તે “વિજ્ઞાન") નું વિશ્લેષણ કરવાની આવડત અને શક્તિ આ ૬ વર્ષોમાં કેળવવાની હોય. ભાષા, ગણિત, science (અર્વાચીન શબ્દમાં વિજ્ઞાન) કે અર્વાચીન શાસ્ત્રો -
માહિતી અને ઇન્દ્રીઓને ઉત્તેજના એવી ગતિએ આપવી, કે મગજ – મન - આ છ વર્ષમાં બાળપણ છુટશે અને કિશોરાવસ્થા પાકવા માંડશે. (આ ૬ થી ૧૨ વર્ષ ના બાળક/કિશોર માટે શું શબ્દ વાપરવો? અંગ્રેજી માં pre- દા.ત. નાનો હતો ત્યારે, રાતના સુતા પહેલાં મમ્મી કે ફોઈ પાસે ફરજિયાત આંક બોલવાના. આજે સાંઠ થયે સાત બીજા વીતી ગયા, પણ ૩૦ સુધીના બધા આંક યાદ છે. રસ ભ્રમણ ત્રણે કરાવે, ફોઈ, મમ્મી અને પપ્પા. કોઈ પ્રશ્નનો નકાર નહિ. “તને સમજણ નહિ પડે” એવું તો સાંભળ્યું જ નો'તું. હા, કોઈ કજાત (મારી મા નો વિફરે ત્યારનો શબ્દ) વિષયમાં રસ દર્શાવ્યો તો એ વિષય શું કારણે વર્જિત હોય તે જવાબ આપી પછી એના બારણા બંધ. મને એક વિચારનું ઘોર વ્યસન છે - આ છ વર્ષ બાળકના પાયા બાંધવાના વર્ષ છે. અવકાશ, તક અને તકેદારી, બસ આ ત્રિપુટી જ બાળકની આસપાસ છવાઈ રહે. પરીક્ષા એક સિપાઈ ગીરી છે. બાળક ના મન- આ પ્રાથમિક છ પછી શું? સવાલ વિચિત્ર છે! ભણતર નું શું કરશો? શાને માટે ભણવું છે? IIT માં ગયો પછી એક દિવસ બાજુ ના બિલ્ડીંગ માં રહેતો એક બાળપણનો ગઠીયો મળ્યો. સાથે રમતાં. મને પૂછે શું કરે છે, અને મેં હરખાઈને જવાબ આપ્યો IIT માં છું. શું કમાય છે? એ સમજ્યો કે IIT કોઈ પેઢી છે. મેં કહ્યું, ભણું છું, ૫ વર્ષનો કોર્સ છે. તરત પેલો બોલ્યો, ભણીને શું વળશે તારું, પાંચ વર્ષમાં તો હું ૨૦૦૦ ક્માતો હોઈશ - સૌ પ્રથમ તો જેમ હાથ પગ અને શરીર વ્યાયામ થી વિકસે, એમ ભણતર થી મન મગજ અને બુદ્ધિ વિકસે. અર્થાત્, માનવ અવતાર નો સદ્ ઉપયોગ કરવા જેમ શક્તિ જોઈએ, તેમ બુદ્ધિ જોઈએ, અને ભણતર દ્વારા (શરીર માટે વ્યાયામ અને ખોરાક દ્વારા) બુદ્ધિ કેળવાય. એટલે ભણતર નો કોઈ ખાસ બીજો ઉપયોગ નથી. બુદ્ધિના ઉપયોગ ઘણા છે, તે પ્રમાણમાં ભણતર કામ લાગ્યું, પણ ભણતર એ બધા ઉપયોગ ના ધ્યેય થી નો'તું મેળવ્યું. આજના વિશ્વમાં કાર્યની શુદ્ધિ – અર્થાત ધ્યેયના અભાવે કાર્ય કરવું - હવે વિવિધ ઉપયોગ ના ધ્યેય થી ભણતર મેળવવાની વાત કરીએ. આજના જમાનામાં કોઈ પણ સરકારી નેતા ને પૂછો તો કહેશે કે ભણતર હશે તો નોકરી મળશે! પણ નોકરી ન જોઈતી હોય તો? તો ધ્યેય કેન્દ્રિત ભણતર ચાર પ્રકાર ના છે. ૧ નોકરી ધ્યેય. પહેલું ધ્યેય એજ કે કોઈ “સારી" નોકરી મળે. નોકરી એટલે કોઈને માટે કોઈ કામ કરવું, અને એની સામે એક નક્કી રકમ પગારમાં મળે. શું કામ છે, ગમતું છે, રસિક છે, સારું નઠારું છે, આ બધા પ્રશ્નો કઈ ખાસ ઉભા ન થાય. ૨ વ્યવસાયિક કારકિર્દી ધ્યેય. બીજું ધ્યેય કે ખાસ વ્યવસાય કરવો છે, વકીલ કે વૈદ્ય કે engineer કે ડોક્ટર કે programmer બનવું છે તો એ વ્યવસાય માટે જરૂરી જ્ઞાન વિજ્ઞાન અને આવડત મેળવવા માટેનું ભણતર. ૩ વિષય નિષ્ણાત કારકિર્દી ધ્યેય. ત્રીજું ધ્યેય કે મને અભ્યાસ રુચે છે, અને મારે કોઈ ખાસ વિષયમાં સંશોધન કરવું છે કે વિદ્યાપક બનીને ભણતર એજ વ્યવસાય કરવો છે. ૪ ધ્યેય છે, પણ શું ધ્યેય છે તે ખબર નથી. ચોથું ધ્યેય, કે કઈ ખાસ ખબર નથી કે જીવન માં શું કરવું છે, પણ નથી કરવી નોકરી કે વ્યવસાય કે પન્તુગીરી. કદાચ બાપની ગાદી એ, કે ચલચિત્રમાં નાયિકા, કે આધુનિક ઢબની નૃત્ય નાયિકા, કે ચિત્રકાર કે પોતાનું business, ઇત્યાદિ. તો ધ્યેય શું? ભણતર માટે? એજ કે મારે મારી બુદ્ધિ, મન, જ્ઞાન વધારવું છે, ખીલવા દેવું છે, દ્રષ્ટિ મોકળી કરવી છે. પછી જે સુઝશે અને રુચશે તે કરીશ. ૫. ફક્ત મનોમય કોશના વિકાસ માટે. ભણતરનો શુદ્ધ આકાર. હું શ્રમજીવી કુટુંબનો છું. હું એક ગુણી સ્ત્રી, અને પ્રભાવશાળી માં બનવા ઇચ્છું છું. અમારો પુજારી નો વારસો છે, અમારો લુહારકામ નો ધંધો છે, મારે તો ખેતી કરવી છે. જેમ શરીર ને ખોરાક અને વ્યાયામ થી ભરણ- બસ આગલા ૭ માં આ પાંચ: એક અ- |
First Monday of June, and our little darling is off to her first day in pre- But, will it not be great if one can give education opportunities appropriate to the speed and capability for growth,and tweak it to suit the child's needs and inclinations? What form and process should this “education” take in the next 6 years? What methods, speed and quantum will be the attributes of delivery to the child? Give unto the child, what the child can digest, assimilate, and convert to knowledge! These six years are the first of the formal years of institutional education. The first year in kindergarten, and the next 5 in Primary school. The child knows words as sounds, and now she / he will assign cognitive associations with shapes (letters, spelling) and meaning (context). The child cultivates the ability to express it’s thoughts, likes, anger, concerns, fears and curiosity. The mind and intelligence grow exponentially, and the child develops the skill to convert “vignaan” – information into “gnaan” – knowledge. Analytical and discrimination (judgemental) skills also start developing in this stage. Languages, Arithmetic, Introductory Sciences – physical and life sciences. 3 Languages: mother tongue and English,(mandatory), plus one: choice of Sanskrit, regional local language and Hindi. History of societies (not about wars and empires and kings!) and physical geography. Concepts of ecology, environment, pollution and nature. Sports, social interactions, civics etc. Information and sensory inputs (audio, visual, experiential) need to be delivered at a rate that the brain, mind and Manomay kosha can digest fully. NO EXAMS! Each child will progress at her / his own speed. Some will race into words and languages, while others in mental maths, and others in art or music or sport. But all will do the basics! – mandatory! This period will see the fastest and largest growth of the Manomay kosha! Techniques methods and processes of “learning” – cognitive recognition of information, filtering and converting information to knowledge – is developing now. Teachers, parents, adults in the child’s proximity must adopt the primeval child development commandment – space, opportunity, oversight! The child abandons “child” attributes and start developing pre- For example, during my childhood, I had to say my tables to 30’s before sleeping! All 3 adults at home: dad, mom, aunt would take me on journeys into their hobbies, experiences, and even sensitive topics like female anatomy or traditions that appeared meaningless. None of them ever evaded the topic, nor did they ever say “you will not understand this now”. If the topic was a negative one – crime or vice or some such – I would still get a first chat, get an explanation of why that door needed to stay closed, and then move on! I am nearly obsessive on one path to knowledge – from the environment, from nature, from immersion in experiences in positive domains. Environments are the cornucopia for the growth of the brain- The child builds his/her foundation during these 6 years, and needs to be encircled by space, opportunity and oversight. Examinations are like policing. To assess or estimate what levels of Manomay kosha growth the child has achieved, is evaluation. Measurement is not the only mode of assessment! So, while the teachers and the adults at home need to be assessing this growth constantly, no exams! This is not to say “no homework”! Homework that precipitates practice that will embed skills into the knowledge, is a must. However, two additional reasons to ban examinations at this stage. The child is trying to ride a cart pulled by two bullocks! The bullocks: one is the chasing of the interest that some subjects have fired up in the child, and the second bullock is the “prepare for exams” exhortation that envelopes the child in a exams dominated system. The unfortunate modern day story of time challenged parents is to focus on the “exams” bullock who keeps moving, while the “interest” bullock is frozen to the ground! The child struggles to stay on the cart and not fall off. Get real, keep both bullocks moving! Balance and Sync. The pre- What’s next – after these 6? Here’s a strange question. What will you do with the education that you are receiving? or why do you want to be educated? I met one of my neighbourhood friends, soon after getting admitted to IIT. What are you up to? And I replied with happiness and pride, and said, “I am in IIT!”. So how much do you earn? The fellow thought IIT was some company. So, I explained, that it is an engineering school, and I will be studying there for 5 years. Ha! what’s the use of studying for 5 years! I will be earning 2000 bucks within that 5 years! – the guy was a sales person in a saari shop! It was like pearls before swine! Just as the body grows and gains strength from exercise and nutrition, the brain- Hence, how one goes further on the path of growth of the intellect, is determined by the objective one may have about living one’s life. The most pervasive belief is that with education, you will achieve economic growth. True, but with many caveats. What if I don’t want a job! What if I want to be an artisan, or a farmer, or an astrologer, or a shop keeper? The basic education develops the intellect to a level, that they can then use to grow in their own pursuits outside of institutionalised education. There are four categories of purpose oriented education sets, and one purist set! 1. Get a job! First, is those who want “a job”, a fixed set of tasks determined by someone, and against that, a fixed remuneration. Clerical jobs – as we say in India. 2. Get a vocational career. Second is the group that wants a career in specific domains, and follow a vocation: like a doctor, or an engineer or a journalist or administrator: a knowledge worker. 3. Academic pursuits. The third group is those who wish for academic pursuits, research, teaching, professorship etc. 4. Don’t know at this time! The Fourth group is one who need basic capabilities of the intellect, so that they may acquire knowledge and skills in domains best served by the non- 5. The Purist. Finally the purists: who wish for education for it’s own sake. Or education to simply enrich their intellect to a level which will let them learn from life: I am a farmer, my family are hereditary priests, we have an ironmongery business, our furniture business is doing well, and so forth.They value a sharp and information laden intellect, they are capable of absorbing many domains, but their skills, knowledge and wisdom will come from life experience and mentors, not from structured institutional education. I want a strong energetic manomay kosh, which will enable me to do the rest. The next 5+2 years will address these 5 purposes – as a start! |
